Sual: (İyilik ettiğin kimsenin şerrinden sakın) buyuruluyor. Dînimiz ise, herkese iyilik etmeyi emrediyor. Bu hadîs-i şerîfin açıklaması nasıldır?
Genel olarak kötü kimseler, kadirşinas değildir, nankördür. Nitekim Kur’ân-ı kerîmde meâlen, (Allah ve Resûlü kendi lütuflarından onları [kötüleri] zenginleştirdiği için öç almaya kalkıştılar) buyuruluyor. (Tevbe 74) Demek ki kötü kimselerin, kendilerine iyilik edenlere zararları dokunabilir.
Bunun için atalarımız şöyle demişlerdir:
(İyilikten maraz doğar)
(İyilik et kele, duyursun seni ele)
(İyiliğe iyilik olsaydı, kara öküze bıçak çalmazlardı)
Ancak bu atasözleri, iyiliğin mutlaka zararlı olduğunu göstermiyor, kötülere iyilik edince onlardan ba’zı zararların gelebileceğini gösteriyor.
Hz. Ali,
(Kerîm kimse, iyilik görünce yumuşar, kötü kimse de, kendisine iyilik yapılınca
katılaşır) buyuruyor.Hz. Ömer de, (Kötü insanları mürüvvetsiz veya
mürüvvetlerinin az olduğunu gördüm) buyurmaktadır. Ebû Amr bin Alâ
buyuruyor ki:
(İyiye ihânet edince, kötüye iyilik edince, akıllıyı sıkıntıya sokunca, ahmağa
acıyınca, fâcirle düşüp kalkınca şerrinden sakın! Suâl sormayana cevap vermek,
cevap vermeyene suâl sormak ve dinlemeyene laf anlatmak edebe aykırıdır.)
Allahü teâlânın, (Kendisine iyilik edene kötülük eden, benim ni’metime nankörlük etmiş olur, kendisine kötülük edene iyilik eden de, bana şükretmiş olur) buyurduğu bildirilmiştir. Bir menfaat elde etmek için seninle arkadaşlık edenin şerrinden sakın! Çünkü beklediği şey kesilince; özür kabûl etmez. (Şu’âb-ül-îmân)
Yine genel olarak bir kimse, hiçbir menfaat beklemeden Allah rızâsı için, kötü birine de iyilik ederse, ondan zarar gelmez. Eğer, bir menfaat karşılığı iyilik ediyorsa, iyilik ettiği kimseden zarar gelebilir. Hiçbir menfaat beklemeden, sırf Allah rızâsı için iyilik etmekten korkmamalıdır. Kötü kimse, buna zarar vermeye kalksa da, fazla başarılı olamaz. İyilik eden, kendine iyilik etmiş olur. Onun için atalarımız, (İyilikten kötülük gelmez), (İyilik eden iyilik bulur), (İyilik et, denize at, balık bilmezse Hâlık bilir) demişlerdir. Demek ki, iyilik balık için değil, Hâlık için, ya’nî Allah rızâsı için yapılırsa zararı olmaz.
Muhammed Ma’sûm hazretleri buyuruyor ki: İhsân eden, iyilik eden sevilir. Hadîs-i şerîfte, (İhsân sâhibi kimseyi sevmek, insanların yaratılışında vardır) buyuruldu. (Deylemî)
İnsan, ihsânın, iyiliğin kölesidir. Gönül, kendine iyilik edeni sever, kötülük edenden nefret eder. İnsan, ister istemez iyilik edene karşı sevgi duyar. Bunun için Peygamber efendimiz şöyle duâ ederdi: (Yâ Rabbî, kötü birinin, bana iyilik etmesini nasîb etme!) [Deylemî]
Allahü teâlânın kullarına hizmet etmekle, dünya ve âhırette çeşitli ni’metlere kavuşulur. İnsanlara iyilik etmek, onların işlerini güler yüzle ve tatlı dille ve kolaylıkla yapmak, insanı Allah sevgisine kavuşturur. Âhıret azâblarından kurtulmaya ve Cennet ni’metlerinin artmasına sebep olur.
Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:
(Allahü teâlânın en çok sevdiği kulu, O’nun ni’metlerinin, kullarına ulaşmasına vâsıta olandır.) [Deylemî]
(Din kardeşine yardım edenin yardımcısı Allahtır.) [Müslim]
(Her iyilik sadakadır.) [Tirmizî]
(İnsanların iyisi, insanlara iyilik eden kimsedir.) [İ. Ahmed]
(Arkadaşın iyisi, arkadaşına, komşunun iyisi ise komşusuna iyilik eden kimsedir.) [Tirmizî]
(En iyiniz, kendisinden hep iyilik beklenilen ve şerrinden emin olunandır. En kötünüz, kendisinden iyilik beklenilmiyen ve şerrinden emîn olunmıyandır.) [Tirmizî]
(Allahü teâlâ, sıkıntıya düşene, çâresiz kalana yardım edeni sever.) [İbni Neccâr]
(Lâyık olana da, olmıyana da iyilik et! İyilik ettiğin kimse, buna lâyıksa ne iyi. Lâyık değilse, sen iyilik ehlinden olursun.) [İbni Neccâr]
(İyilik zâyi olmaz, kötülük unutulmaz, herkes ettiğini bulur.) [Beyhekî]
O halde, maddi bir menfaat beklemeden herkese iyilik etmeye çalışmalıdır.