Ödünç ödenirken
Sual: Ödünç altın, ödenirken, râyice göre kağıt lira, döviz veya başka mal verilse câiz midir?
Ödünç veren râzı olursa her mal verilebilir.
Kaça satarsan sat
Sual: Birine, (şu malı kaça satarsan sat, bana 3 milyon ver) desem, o da dörde satsa, câiz olur mu?
Evet.
Sual: Bakkala borç para verip, o para bitinceye kadar ondan mal satın almak câiz midir?
Câiz değildir. Bakkala borç para verip, o para bitinceye kadar ondan mal satın almak harâmdır. Çünkü, istifâde etmek şartı ile ödünç vermek fâiz olur. Parayı bakkala emânet olarak vermelidir. Emânet verilen para, helâk olursa, bakkal ödemez. (Dürer)
Sual: Kendisine şeyh baba denilen biri, komşumuzun hanımına, (Kocandan çaldığın parayı bana getir. Ben harâm parayı helâle çeviririm) demiş. Şeyhin karaparayı aklama yetkisi var mıdır?
Şeyhin harâm parayı helâle çevirmek gibi bir yetkisi yoktur. Böyle kimseler sahte şeyhtir. Kimi (Namazı senden kaldırdım) diyor, kimi (sizi kardeş yaptım) diyerek kadınla erkeğin halvetine zemin hazırlıyor. Böyle şeyhlerden uzak durmalıdır.
Çok Kazanmak İçin
Sual: Çok mal kazanmak niyetiyle çok çalışmak günah mıdır?
Çok sevab kazanmak için, çok mala ihtiyaç vardır. Çok mal kazanmak için de çok çalışmak gerekir. İslâmiyete uygun yapılan her kazanç dünyaya sarılmak olmaz, ahıret için olur.
Veresiye Altın
Sual: Veresiye altın alıp satmak caiz midir?
Altın, altın karşılığı veresiye satılmaz. Altını kâğıt para ile veresiye satmak caizdir.
Sual: Ödünç alınan parayı, başkasına ödünç vermek câiz midir?
Evet.
Depoziti Kullanmak
Sual: Evimi kiraya verirken bir miktar depozit almak ve bu parayı kullanmak caiz midir?
Dinimizde depozit almak, rehin almak gibidir. Yani kiracının rızası ile depozit almak caizdir. Alınan bu depoziti daha sonra kiracının izni ile kullanmakta mahzur yoktur. İzinsiz kullanılması tahrimen mekruhtur.
Ezan ve Alış-Veriş
Sual: Ezan okunurken yapılan alış-veriş helal midir?
Helaldir, fakat mekruhtur. Yani sünnete uygun okunan ezana hürmet edilmezse, mekruh işlenmiş olur.
Ucuz satmak
Sual: Satın aldığım gıda maddelerinin tutarı 5 milyon 300 bin lira tuttu. Bakkal, (Üçyüz bini kalsın) dedi. Beş milyon aldı. Caiz oldu mu?
CEVAP
Caizdir. Bakkal, hiç ücret de almayabilir.
Sual: Ev sahibi, anlaşmamız sona erdikten sonra, rayicin üstünde kira istiyor. Rayiçten fazla vermesem günah olur mu?
Gasb olur, günah olur.
Sual: Sözleşme müddeti bitmeden, kiracıyı çıkarmak caiz mi?
Hayır.
Sual: Evi bir seneliğine kiraladım. Bir müddet sonra sahibi öldü. Oğlu, yıl dolmadan evden çıkarabilir mi, kirayı artırabilir mi?
Sözleşme süresi dolana kadar çıkaramaz ve kirayı artıramaz.
Sual: Kiraladığım tarla ürün vermedi. Ücret vermem gerekir mi?
CEVAP
Elbette vermek gerekir.
Ortaklı dükkanda kiracı
Sual: Üç ortaklı dükkanda kiracıyım. Ortağın biri, kira süresi dolunca, dükkanda durmama razı olmazsa, çıkmam gerekir mi?
CEVAP
Elbette çıkmak veya hepsinin rızasını almak gerekir.
Anlaşmaya göre istemek
Sual: Dükkanı 5 yıllığına, aylığı 5 milyondan, kiraya verdim. Şimdi aynı emsaldeki dükkan, 50 milyondan fazladır. Bu fiyatı almaya hakkım var mıdır?
Anlaşmanıza göre 5 milyondan fazla istemeye hakkınız yoktur.
Düzensiz ödeyen kiracıyı çıkarmak
Sual: Kiracım, ayın birinde, kirayı ödemesi gerekirken, ayın onunda ödüyor. Sözleşmeye uymadığı için, kiracıyı çıkarabilir miyim?
Sözleşmeye uymadığı için çıkarabilirsiniz.
Sözleşme bitiminde uzatmamak
Sual: Kiracı ile bir yıllık sözleştik. İkinci yıl girince kiracıyı çıkarabilir miyim?
Anlaşmaya uyarak çıkarmak hakkınızdır.
Sual: Bir arkadaş, ikinci bir emre kadar tarlamı ücretsiz ek demişti. Fakat iki yıl sonra arkadaş öldü. Vârisleri ücret istiyor, vermem gerekir mi?
Şimdi tarla vârislerindir. Bundan sonra, onlarla yeni bir anlaşma yapıp, istedikleri ücreti vermeniz gerekir.
Ev Satmak
Sual: Bir arkadaşa "Evini yüz milyona satayım mı?" dedim. O da razı oldu. Ben de 150 milyona sattım. Arkadaşa 100 milyon verdim. Yaptığım iş günah oldu mu?
Arkadaşınıza, istediği fiyatı verdiğiniz için size günah olmaz.
Hayvan Postu
Sual: Kendiliğinden ölen veya besmele ile vurulan tilkinin derisini dabağlamadan satmakta mahzur var mıdır?
Koyun, sığır gibi, eti yenen hayvan kendiliğinden ölürse leş olur. Leş derisini dabağlamadan satmak bâtıldır, caiz değildir. Tilki, sansar besmele ile öldürülürse derileri temiz olur. Dabağlamadan satmak caizdir. Kendiliğinden ölürse dabağlamadan satmak caiz olmaz. Domuz ve yılan derisi dabağlansa da temiz olmaz. (Halebi)
Kirasız Tarla
Sual: Ülkede az bir arazim vardır. Bir arkadaş, "Tarlanı ben ekip süreyim." dedi. Ücret falan söylemedi. Ben de samimi olduğumuz için bir şey demedim. Hiç ücret istemesem, ne verirse alsam, vermezse almasam mahzuru olur mu?
Ücret alacaksanız pazarlık edin! Durumu iyi olanın evinden kira, tarlasından ücret almamasının çok daha iyi olduğunu (Din kardeşine tarlasını kiraya vermek yerine ücret almadan ektirmek çok sevabdır.) hadis-i şerifi açıkça bildirmektedir. (Nesâî)
Paralı Gün
Sual: On arkadaş, bir evde toplanıp, tasarruf etmek ve toplu paraya sahip olmak için kura çekerek her hafta, kurada adı çıkan arkadaşa çeyrek altın verme mecburiyeti koymaktayız. Bu şartlarla para almak haram mıdır?
Evet haramdır. (Hadika)
Hastalık ihtimali olunca ve zararlı hayvanı eziyetsiz öldürmek caizdir. (Berika)
Ücretsiz İş
Sual: Bir iş sahibi, bir iş alabilmek için işverene bedava iş yapması caiz midir? Gayri müslime adet olarak dayı denebilir mi?
İşçinin teklifi caizdir. İşveren teklif edip, işçi zorla çalışırsa zulümdür, caiz olmaz. (Hadika)
Gayri müslime dayı, dayıcığım demek , adet olarak söylemek caizdir. Hürmet için söylemek caiz olmaz. (R. Muhtar)
Sual: Komşum, bana hırsız diye iftirâ etti. Mahkeme, tazminat ödemesini kararlaştırdı. Bu tazminatı almam câiz midir?
Evet.
İstakoz ihrâcı
Sual: Yurt dışına istakoz ihrâç etmek câiz mi?
CEVAP
Evet câizdir.
Âdet olarak söylenilen
Sual: Telefonda, alış-verişte kâfire (efendim) demek câiz midir?
CEVAP
Evet, kâfirlere de âdet olarak söylenilen hitapları söylemek câizdir.
Ödünç ve rehin
Sual: Benden ödünç isteyen arkadaştan, rehin olarak bir şey istemem câiz midir?
Evet câizdir. (Eşbah)
Sual: Başkasının malını kazâen kıran yahut zarar veren tazmin eder mi? Meselâ komşu, çıkış kapısının önüne su şişesi koymuş. Görmeden çarpıp kırdım. Ödemem gerekir mi?
Evet.