Zekatla ilgili meseleler
Doğrudan doğruya kurumlara zekât
Sual: Televizyonda vakıflara, derneklere zekât olmaz dediler. Fakat Sohbet köşesinde olur diye yazıldı. Böyle ayrı yazılırsa, ben diğer konularda size nasıl itimat ederim. Hem Vakfın telefonlarını niye verdiniz?
CEVAP
Siz
oradaki inceliği anlamamışsınız. Çünkü yıllardır, her sene, (Vakıflara,
derneklere doğrudan doğruya zekât verilmez) diye yazıyoruz. Buna da açıklık
getiriyoruz. Eğer vakıftaki fakir bir görevliye zekât verilirse, o da vakfa,
verebilir diyoruz. Yahut vakıftaki biri vekâleten zekât alırsa, aldığı zekâtı
vakfa veya başka bir hayır kurumuna verebilir diyoruz. Yazılarımız meydandadır.
Radyo da, televizyon da aynısını söylüyor.
(Vakfın telefonlarını niye verdiniz) diye sitem ediyorsunuz. Hayırsever
bir vatandaş, fakir talebelere yardım etmek ve keseceği kurbanının etini onlara
vermek istese, böyle bir kimseye yardımcı olmamız, onun kurbanını yerine
ulaştırmamız suç mudur?
Hanımın parası
Sual: Kendi paramı istediğim gibi
harcıyamam mı, çok bileziğim var, kendi zekatımı veremem mi? Tarikat dine aykırı
olur mu?
CEVAP
Kendi
paranızı meşru yerlere, dilediğiniz gibi harcayabilirsiniz. Beyiniz karışamaz.
Karışıyorsa, zulmediyor demektir. Onun parasını onun istemediği yerlere
harcamanız uygun değildir. Eğer izin almışsanız, dilediğiniz yerlere verebilir,
dilediğiniz gibi de harcarsınız. İzinsiz harcamanız doğru olmaz.
Bileziklerinizin zekatını siz vereceksiniz. Kendi paranızdan vermeniz
gerekir. Beyinizin hediye ettiği para varsa ondan da verebilirsiniz. Hediye
olarak aldığınız para da sizindir.
Zekat vermeye beyiniz razı olmasa da, muhakkak vermeniz gerekir. Ondan habersiz
verirsiniz. Kocanın razı olması meşru işlerde olur. Siz zekat verdiğiniz için
sizden razı olmasa, bunun hiç kıymeti olmaz.
Tarikat, dine aykırı olmaz. Her şeyin sahtesi çıktığı gibi, günümüzde
sahte tarikatlar çoktur. Bugün yapılacak iş, eskiden yazılmış, İslâm âlimlerinin
kitaplarını okumaktır.
Önce dinimizin emirlerini iyi öğrenmek gerekir. Bid’atleri ve haramları dinin
emri gibi işleriz de haberimiz olmaz. İslam alimlerinin kitaplarını okumaya
devam etmeniz kâfidir. Bir yere gitmeniz gerekmez.
Zinet ve zekat
Sual: Takındığım inci ve zümrütün zekatı olur mu?
CEVAP
Kadınların altın ve gümüş hariç, başka zinet eşyaları, ne kadar çok olursa olsun, zekat nisabına dahil edilmez. Fakat kurban nisabına dahil edilir. Yani nisabın üstünde zinet eşyası olan kadın zengindir, kurban kesmesi vaciptir.
Evin zekâtı
Sual: Ticâret, yanî satmak için olmıyan bir evin zekâtı olur mu?
CEVAP
Ticâret
malı olmıyan evin zekâtı olmaz. (Her şeyin
bir zekâtı vardır. Evin zekâtı ise, misâfir odasıdır) hadîs-i şerîfi
eve misâfir kabûl etmenin önemini göstermektedir. (A.Rifâî)
Nâfile oruç tutmak da farz değildir. Fakat,
(Her şeyin bir zekâtı vardır. Vücudun zekâtı ise oruçtur) hadîs-i
şerîfi de, ara sıra nâfile oruç tutmanın iyi olduğunu göstermektedir. (I.Mâce)
Kadının zîneti
Sual: Şâfi'îde bir kadının bin bileziği, bin Reşat altını olsa yine mi zekâta tâbi değildir?
CEVAP
Şâfi'î mezhebinde, (Kadının zîneti zekâta tâbi değildir) demek, (Âdet olarak kullanılan zîneti zekâta tâbi değildir) demektir. Zînet olarak, bin bilezik, bin altın lira takılmaz.
Diyelim ki âdet olarak en fazla on bilezik ile on altın lira takılıyorsa, bunlar zekâta tâbi olmaz. (Kadının zîneti 200 miskali geçerse, fazlası zekâta tâbidir) diyen âlimler de vardır. Demek ki, kadının normal zîneti zekâta tâbi değildir. Fakat âdet olandan fazlası zekâta tâbidir. Hanbelî ve Mâlikî'de de kadının zîneti zekâta tâbi değildir. Hanefî'de ise, altın kimde, nerede, ne maksatla kullanılırsa kullanılsın, nisâbı bulursa zekâta tâbidir. (M.Erbe'a)
Kâfire zekât vermek
Sual: Gayrı müslime zekât ve sadaka vermek câiz midir?
CEVAP
Gayrı müslime sadaka vermek câiz, zekât vermek câiz değildir. Kâfir, her ibâdet gibi zekât vermekle de mükellef değildir. Peygamber efendimiz, Mu'âz bin Cebel hazretlerini Yemen'e gönderirken, zekâtın, uşrun, kimlerden alınıp kimlere verileceğini bildirirken, (Zenginlerinden al, fakirlerine ver) buyurmuştur. (Buhârî) Bu hadîs-i şerîfi açıklıyan âlimler, zekâtın müslüman zenginlerden alınacağını ve onların fakirlerine verileceğini bildirmişlerdir. Sadaka ise, gayrı müslime de verilebilir. Hadîs-i şerîfte, (Her din mensubuna sadaka verin) buyuruldu. (I.Ebî Şeybe) Şâfiîde ise gayrı müslime, zekât gibi, sadaka da verilmez. İhtiyâç olunca Hanefî mezhebi taklîd edilerek, Şâfiîler de gayrı müslime sadaka verebilir.
Sual: Bazı kimseler, hile ile zekâtı ortadan kaldırmak istiyorlar. Aynen iskât ve devirde olduğu gibi, zengin, zekâtını götürüyor, fakire veriyor. Fakir de "aldım kabûl ettim" diyor. Sonra zengine veriyor. Bu âdet hâlini almıştır. Zenginler, zekât verirken, fakirin bunu iâde edeceğini biliyor. Fakir de âdet olduğunu bildiği için, geri vermek üzere kabûl ediyor. Zekât ile devri birbirine karıştırıyorlar. Böyle hîle ile zekât vermek sahîh midir?
CEVAP
Hiçbir anlaşma ve hîle olmadan, bir zengin, fakire zekât verse, fakir de, aldığı zekâtı zengine hediye etse, zekât verilmiş olur. Herkes malını istediği kimseye hediye edebilir.
Hizmetçi Berîre, kendisine zekât olarak verilen malı, Hazret-i Âişe vâlidemize hediye etmişti. O da, zekât malı olduğu için, Resûlullah efendimize vermek istemeyince, Peygamber efendimiz, (Bu, Berîre için zekâttır. Onun bize verdiği hediye olur) buyurdu. Fakir aldığı zekâtı, zengine hediye edebilir. Zenginin bunu alması helâl olur. Çünkü fakir kendi mülkünden vermiştir. (Eşi'at-ül lemeât)
Zekât vermemek için hîle-i bâtıla yapmak zulüm olur. Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki:
(Zenginlerin zekâtı fakirlere kâfi gelmeseydi, Allahü teâlâ onlara ayrıca nafaka verirdi. Aç kalan fakir varsa, zenginlerin zulmü yüzündendir.) [El-Askerî]
Balık zekâtı
Sual: Gölde yetiştirilen balıkların zekâtı olur mu?
CEVAP
Satınca, bu para diğer zekâta tâbi mallarla beraber nisâba ulaşırsa zekâtı verilir.
Bir yıl geçmek
Sual: Zekât için bir malın üzerinden bir yıl geçmesi lâzım deniyor. Ben manavım. Kimi bir gün, kimi de bir hafta kalmıyor. Bu malların zekâtını vermiyecek miyim?
CEVAP
Malın değil, zenginliğinizin üzerinden bir yıl geçince, elinizdeki malların zekâtını vermeniz farz olur. Meselâ 3 Recebde, nisâb miktarı malınız olsa, elinizdeki mallar değişip öteki Recebin üçünde yine elinizde nisâb miktârında mal varsa, bu malların zekâtını vermek farz olur. İsterse bu mallar elinize yeni girmiş olsun, fark etmez. (Cevhere)
İpekböceği
Sual: İpekböceği ve tavuk yetiştiren, zekâtını nasıl verir?
CEVAP
Kıymetini nisâba dâhil eder.
Zekatı taksitle vermek
Sual: Param yok. Zekâtımı hesap edip taksitlerle versem câiz mi?
CEVAP
Evet.
Zenginlikte altın esas alınır
Sual: Zenginlikte niçin altın esas alınıyor da gümüş esas alınmıyor?
CEVAP
Bugün gümüşün değeri çok düşüktür. Bunun için kâğıt paraların ve ticâret eşyâsının nisâbını hesap etmek için, gümüş esas alınmıyor.
Ortak zekat vermezse
Sual: Ortağın biri, namaz kılmaz ve zekât vermezse, diğerine de günâh olur mu?
CEVAP
Günâh olmaz. Herkes kendi hissesinden mesûldür. Fakat namaz kılmıyan, zekât vermiyen kimse ile ortak olmak doğru değildir. Allahın emrini yapmıyan ve fakirin hakkı olan zekâtı vermiyen kimse, başka günâh da işleyebilir. Ortağına hıyânet de edebilir.
Zekatın kazası
Sual: Nisâba mâlik olduğum hâlde, zekâtın bana farz olduğunu bilmediğim için birkaç yıldır vermediğim zekâtın kazâsı nasıl olur?
CEVAP
Zekât borcunuzu hesaplayıp verirsiniz.
Altını tartmak
Sual: Zekât verirken, altınları tartmak gerekir mi?
CEVAP
Altın liraların ağırlığı belli olduğu için tartmak gerekmez. 7.2 gramdır. Bilezikleri tartmak gerekir. Ağırlıkları biliniyorsa tartmak şart değildir. Kırkta biri altın olarak verilir.
Sütün zekâtı
Sual: Birkaç ineğim var. Çok süt satıyorum. Zekâtı nasıl verilir?
CEVAP
Yıl sonunda parası nisaba dahil edilir.
Fakire zekât
Sual: Fakire 100 gr zekât verilse, sahih olur mu?
CEVAP
Fakire verilen altın, onu zengin edecek kadar fazla olmamalıdır. Borçsuz fakire nisap miktarı veya daha çok zekât vermek mekruh olarak caizdir. 10 gr altın kadar borcu var ise, 100 gr altını alması mekruh olmaz. (İmdâd)
Gümüşün zekâtı
Sual: 2 kg ağırlığındaki gümüş tepsinin zekâtı nasıl verilir?
CEVAP
Altın ile gümüş, ne niyetle saklanırsa saklansın, ticaret eşyası kabul edilir. Nisap miktarı ise zekâtı verilir. 2 kg gümüş tepsinin kırkta biri, 50 gr eder. 50 gr gümüş, bir fakire verilir. (Dürer)
Alacağı zekata saymak
Sual: Bir fakirde alacağım var. Zekâtımı ona saysam caiz olur mu?
CEVAP
Caiz
olmaz. Zekâtı fakire vermeniz, fakirin de aldığını size geri vererek borcunu
ödemesi gerekir. Fakir zekâtı alınca, borcunu ödemeyebilir. Böyle güvenilmiyen
kimseler için fıkıh kitaplarında çareler gösterilmiştir:
Alacaklı, güvendiği bir kimseyi borçlusuna göstererek, (Sana vereceğim
zekâtı teslim almak ve sonra senin bana olan borcunu ödemek için, bunu vekil
yap) der. Fakir de o kimseyi vekil yapar. O kimse zekâtı alınca, bunu zengine
vererek, fakirin borcunu ödemiş olur. (Fetâvâ-yı Hindiyye)
Süt ve zekat
Sual: Birkaç ineğim var. Çok süt satıyorum. Zekâtı nasıl verilir?
CEVAP
Sene sonunda parası nisâba dâhil edilir.
Uşru verilen mal
Sual: Uşrunu verdiğimiz buğdayı satıp para haline getirsek, birkaç gün sonra zekat verme günümüz gelse, bu paranın da zekatı verilir mi?
CEVAP
Uşru verilen buğdayın bir daha uşru verilmez, zekatı da verilmez. Fakat satılıp para haline getirilince, elde kalırsa, nisaba dahil edilerek zekatını vermek gerekir. (Tahtavi)