Sual: Allah Arşta, yukarıda veya gökte demek caiz midir?
CEVAP
İmam-ı Gazalî hazretleri buyuruyor ki:
Allahü teâlâ, mekandan münezzehtir. Ehl-i bâtıl, istiva, vech, yed gibi kelimeleri tevil etmedikleri için dalaletten dalalete düşmüşlerdir. Allahın, Arşı istiva etmesi, Arşa hükümran olması, Arşı hükmü altına alması demektir. (Hükümdar, Irakı kansız olarak istiva etti.) cümlesinde istiva, istila olarak kullanılmıştır. Yani hükümdar Irakı kansız olarak ele geçirdi, demektir. Hadid suresinin (Nerede olursanız olun, Allah sizinle beraberdir.) mealindeki dördüncü ayetindeki beraberlik, ilim ve ihatadır. (İhya)
İmam-ı Rabbanî hazretleri buyuruyor ki:
Allahü teâlâ noksan sıfatlardan beridir. Zamanlı, mekanlı ve cihetli değildir. Bir yerde, bir tarafta değildir. Zamanları, yerleri, cihetleri O yaratmıştır. Birşey bilmiyen, Onu, Arşın üstünde sanır, yukarıda bilir. Arş da, yukarısı da, aşağısı da, Onun mahlukudur. Bunların hepsini, sonradan yaratmıştır. Sonradan yaratılan birşey, kadim olana, her zaman var olana, yer olabilir mi? Arş da, Onun mahlukudur.
Allahü teâlâ, madde değildir, cisim değildir, araz, hâl değildir. Hudutlu, boyutlu değildir. Uzun, kısa,geniş, dar değildir. Ona, (Vasi) yani geniş deriz. Fakat; bu genişlik, bizim bildiğimiz, anladığımız gibi değildir. O, (Muhit)dir. Yani herşeyi çevirmiştir. Fakat, bu ihata, çevirmek, bizim anladığımız gibi değildir. O, (Karib)dir. Yakındır ve bizimledir. Fakat, bizim anladığımız gibi değil! Onun vasi, muhit, karib ve bizim ile beraber olduğuna inanırız. Fakat, bu sıfatların ne demek olduğunu bilemeyiz. Akla gelen herşey yanlış deriz. (c.2, m.67)
İşte Ehl-i sünnet, Allahü teâlâyı böyle bilir.