Sual: Okuduğumuz bir hadisle amel etmemiz caiz midir?
Kifaye kitabında buyuruldu ki:
(Müctehid olmayan din adamı, okuduğu hadisten kendi anladığına uyarak amel edemez. Müctehidlerin ayet-i kerime ve hadis-i şeriflerden anlayarak, verdikleri fetva ile amel etmesi gerekir. Takrir kitabında da böyle yazılıdır.)
Bu önemli hususa birkaç örnek verelim: Bu konudaki hadis-i şeriflerden beşi şöyle:
1- (Deve eti yemek abdesti bozar.) [Müslim, Ebu Dâvud, Tirmizî, Nesâî]
2- (Ateşte ısınmış bir şeyi yiyip içmek abdesti bozar) [Müslim, Ebu Dâvud, İbni Mace, Tirmizî, Nesâî]
3- (Ön avretine dokunan erkeğin abdesti bozulur.) [Ebu Dâvud, Tirmizî, Nesâî]
4- (Eli ile ön avretine dokunanın abdesti bozulur.) [Hakim, İ.Ahmed, İ.Şafii]
5- (Ön avretine dokunan erkeğin abdesti bozulmaz. Çünkü o da vücuttan parçadır.) [Ebu Dâvud, Tirmizî, Nesâî]
Böyle birbirinden farklı gibi görünen sahih hadis-i şerifler çoktur.
Birinci hadis-i şerifi okuyan, deve eti yemenin abdesti bozduğunu anlar. Hâlbuki deve eti yemek yalnız Hanbelide abdesti bozar, diğer mezheblerde bozmaz.
İkinci hadis-i şerifi okuyan kimse, ateşte pişirilen her şeyin abdesti bozduğunu anlar. Hâlbuki hiçbir mezhepte ateşte pişirilen şeyleri yiyip içmek abdesti bozmaz. Bu hadis-i şerif, Kütüb-i sitte denilen altı kıymetli hadis kitabından beşinde mevcuttur. Hiçbir hadis âlimi bu hadis-i şerife uydurma dememiştir. Bu hadis-i şerifin açıklaması Mizan-ül-kübra kitabında vardır.
Üçüncü hadis-i şerif, bir erkeğin kendi ön avret yerine dokununca abdestinin bozulduğunu bildirmektedir. Hâlbuki Hanefide bozmaz, diğer üç mezhebde bozar.
Dördüncü hadis-i şerifte ise, avret yerine dokunursa deniyor. Kadın mı, erkek mi, elin içi ile mi, dışı da dahil mi, bunlar açık değildir. Hâlbuki Hanefide, erkek veya kadın, bildirilen yere dokununca abdesti bozulmaz. Fakat Şafiîde ise elin içi seveteyne, yani hem ön hem arkaya, elinin içi ile değince abdest bozulur. Başkasına, hatta erkek veya kız kendi bebeğininkine değse de bozulur. Malikide ise, sadece erkek, kendi önüne, elinin içi ile dokunursa abdesti bozulur. Arkasına değerse bozulmaz. Çocuğa veya başkalarına dokunsa yine bozmaz. Hanbelide ise, hem elin içi, hem de elin dışı ile kendisinin veya büyük-küçük, ölü-diri kim olursa olsun başkasının seveteynine dokunursa abdesti bozar. Yalnız, kadınlar kendi avretine dokunursa bozmaz. Bu hükümleri hadislerden bizim çıkarmamız hiç mümkün müdür?
Beşinci hadis-i şerif ise, dokunmanın abdesti bozmadığını bildirmektedir. Hâlbuki Hanefi hariç, diğer üç mezhepte bozar.
Müctehid olmayanın bunları hadis-i şeriflerden anlaması mümkün olmaz. Bu bakımdan, müctehid âlim olmayan kimse, hadis kitabı okursa, ya hadis-i şeriflerin uydurma olduğunu zanneder veya kendi aklına göre, yanlış bir hüküm çıkarır. Her ikisi de felaketine sebep olur.
Bir müslümana yapılacak büyük bir kötülük, (Kütüb-i sitteyi al, hadisleri oku ve dinini öğren) demektir.